М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған “Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық” бағытын талқылауға арналған бірыңғай күн аясында панельдік сессия өтті.
Қазақ тіліне аударылып, әрқайсысы 10 мың данамен жарық көрген шетелдік үздік гуманитарлық сала ғалымдары еңбектерінің бір бөлігі жақында СҚМУ-ге де келіп түсіп, жаңа оқу жылынан бастап қолданысқа енгізілмек. Сондықтан университет ұстаздары “Рухани жаңғыру” бағдарламалық мақаласы аясында жүзеге асырылатын бағыттың маңызын түсіндіріп, мемлекеттік тілде жарық көрген алғашқы оқулықтар тобымен жақынырақ таныстыруды қолға алды. Гуманитарлық білімнің бес бағыты бойынша блок құрылып, кейбір оқулықтарға талдау жасалды.
Университеттің стратегия және халықаралық ынтымақтастық жөніндегі проректоры Айдос Мұқатаев әлемдік гуманитарлық ғылым еңбектерін қазақ тіліне аудару ісі еліміздегі үш тілділік саясаттың жүзеге асыру талаптарына сай қолға алынғанын айтты.
– Қазақшаға сапалы аударылған оқулықтардың аз болуы ғылымға негізінен орыс тілі арқылы ғана жол ашып келгеніміздің салдары. Бұдан былай қазақстандық жастар қалаған тілінде жоғары ғылыми стандарттарға сәйкес білім алу мүмкіндігіне ие болуы тиіс. Осыны көздеген Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы көпшіліктің қолдауын тапты. Сонымен қатар, бұл жоба ғылыми қазақ тілін қалыптастырудағы бірегей қадам болып отыр. 18 оқулықтың негізінде қазақ тілінде 3 мыңнан астам ғылыми термин мен ұғым пайда болып, тіліміз халықаралық ғылыми лексикондармен толыға түсті, – деді ол.
Айдос Мұқатаев 2019 жылдан бастап университет те шетелдік оқулықтарды қазақ тіліне аудару ісіне кірісетінін хабарлады. Жоғары оқу орны бағдарламалық мақаланың бағыттарының аясынан тыс өз әдебиеттер қорын: ауыл шаруашылығы және техникалық бағыттардағы оқулықтармен толықтырмақшы.
Сәуір айында Астанада өткен алғашқы 18 оқулықтың таныстырылымына аталмыш оқу орнынан тарих, экономика және құқық факультетінің деканы, экономика ғылымдарының кандидаты, доцент Майра Уәлиева қатысқан болатын. “Елімізде философия, әлеуметтану, психология, менеджмент, кәсіпкерлік, дінтану, мәдениеттану, лингвистика, журналистика сынды гуманитарлық ғылымдар бойынша кітаптардың қазақ тіліне аударылып, көп көлемде басылып шығуы алғаш рет. Білім ордаларында жұмыс істейтін профессорлар мен оқытушылар үшін де бұл үлкен сый болып отыр. Оқыту тәжірибесіне енетін тың жаңалықтарға қанат бітіріп, білімімізді толықтыра түсуге септігін тигізеді деп ойлаймын”, – деді ол.
– Осы уақытқа дейін елімізде техникалық бағыттағы 400-ге жуық шетелдік кітап қазақ тіліне аударылып, кең қолданысқа енді. “Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық” бағытының қолға алынуы қазіргі заман мен болашақты терең түсінетін білікті гуманитарлық сала мамандарының қажеттігінен туындады. Озық оқулықтар тек қазақ тілінде ғана емес, орысша да жарық көретін болады. Өйткені, жүз кітаптың қырық пайызының ғана орыс тіліндегі нұсқасы бар, – деді университеттің “Қазақстан халқы ассамблеясы” кафедрасының меңгерушісі Людмила Гривенная.
Сессияны ұйымдастырушылар кітаптардың мазмұндық құндылығымен қатар, нарықтық бағасына да тоқталып өтті. Бір кітапты аударып, басу орта есеппен 3 млн теңге тұрады екен. Ал авторға төленетін гонорар құны 100 мың АҚШ долларына дейін жеткен. Демек, бұл кітаптардың бағасы көпшілік ойлағандай арзан емес. Қазақстандық жастар осындай құнды еңбектерді тегін оқып, ғылым әлеміне құлаш сермеуге мүмкіндік алып отыр.
Философия бойынша жаңа оқулықтармен университет оқытушылары мен студенттерін “Қазақстан тарихы және әлеуметтік-гуманитарлық пәндер” кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты Зылиха Бимақанова таныстырды. Ал жаңа кітаптарда экономика, кәсіпкерлік және менеджмент мәселелерінің жалпы көрініс табуы туралы “Экономика және есеп” кафедрасының доценті, экономика ғылымдарының кандидаты Әміржан Тұралин баяндап берді. Бұл орайда Реми Хесстің “Философияның таңдаулы 25 кітабы” мен Грегори Мэнкью мен Марк П.Тейлордың “Экономикс” еңбегіне талдау жүргізіліп, бұл оқулықтардың осыған дейін оқытылған теорияны байыта түсетіндігі күмәнсіз екендігі айтылды.
Светлана Тер-Минасованың “Тіл және мәдениетаралық коммуникация” атты еңбегі жайында сөз қозғаған “Герман-роман философиясы” кафедрасының доценті, филология ғылымдарының докторы Евгений Тетюхин әлемнің 80-нен астам елінде болған екен. Тер-Минасованың бұл еңбегімен танысқалы он жылдай уақыт өтіпті. Кітапта автор өзге этностар мен елдердің өзара қарым-қатынас жасау мәдениеттерін аса зор шеберлікпен суреттей білгенін және мұндай кітап таңдаулы оқулықтар қатарына енуге әбден лайық екенін айтты.
