12 тамыз – Халықаралық Жастар күні
Халықаралық жастар күнін мектептер мен ЖОО-ларда концерттер қойып, шеберлік сабақтары мен мәдени іс-шаралар ұйымдастыру арқылы тойлау мейнстримге айналды.
Халықаралық жастар күні дегеніміз не, ол нені меңзейді, басты құндылығы неде?
Халықаралық Жастар күні жыл сайын 12 тамызда атап өтілетін мереке. Оны 1999 жылы 17 желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы және жастарға жауапты министрлердің дүниежүзілік конференциясы жариялады.
Жастар күні 15 пен 24 жас аралығындағы жастардың алдында тұрған проблемаларға халықаралық қоғамдастықтың назарын аудару, сондай-ақ жастардың қазіргі жаһандық қоғамдағы серіктес ретіндегі әлеуетін көрсету, оны арттыру үшін атап өтіледі.
Халықаралық Жастар күні – жастардың мүмкіндіктерін кеңейту, өздерінің және басқаларының жарқын болашағын қалыптастыру және әлемдік проблемаларды шешуге үлес қосу идеясын көздейді. Сонымен қатар бүкіл әлемде оң өзгерістерге қол жеткізіп жатқан жас еріктілер мен белсенділердің үлестерін мойындауын білдіреді. Себебі, жастар өздерінің елдеріне ғана емес, сонымен қатар әлемдік аренаға бейбітшілік пен өркендеудің катализаторы ретінде қызмет етеді. Сондай-ақ жастарға өз әлеуетін арта түсу үшін платформа мен ресурстарды ұсыну арқылы болашақ ұрпақтың көшбасшысы болуына мүмкіндік береді.
Бүгінгі таңда жастардың әлеуметтік-саяси белсенділігі мемлекеттің, азаматтық қоғамның, құқықтық мемлекеттің дамуындағы, саяси жүйенің динамикасы мен тұрақтылығын қамтамасыз етудегі маңызды бағыттардың бірі. Халықаралық Жастар күні – жастарды осы процестерге тікелей қосу қажеттілігін объективті түрде белгілейді.
Бүгінгі жастар – 30 жасқа дейінгі үш миллиардтан астам адамды қамтитын тарихтағы ең үлкен ұрпақ. Жер шары халқының жартысын құрайтын жас ұрпақ біздің қоғамды жақсартуға үлес қосудың теңдесі жоқ әлеуетіне ие.
Әлемдік статистиканы келтіретін болсақ, 15 пен 24 жас аралығындағы жастардың саны – 1,21 миллиард, ол әлем халқының 15,5% құрайды. 2030 жылға қарай бұл жастар когорты 7%-ға өсіп, 1,3 миллиард адамды (жердің жалпы халқының 16,5%), ал 2050 жылға қарай шамамен 1,34 миллиард адамды (планетаның жалпы халқының 17%) құрайды деп болжануда.
Халықаралық Жастар күнінің тарихы
Қазіргі Халықаралық Жастар күніне дайындық Біріккен Ұлттар Ұйымының 55 жылдан астам уақыт бойы дайындаған қарарларының нәтижесінде қабылданды. Бұл қарарларды қабылдаудағы басты мақсат – жастардың алдында тұрған сын-қатерлерге назар аударту.
1965 жылдан 1975 жылға дейін халықаралық жастар саясатына ерекше көңіл бөліне бастады. Бас Ассамблея да, Экономикалық және әлеуметтік кеңес те үш негізгі тақырыптың маңыздылығына қоғамның назарын аудартты: жастардың үлесі, дамуы және бейбітшілік.
Солай 1965 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымы қарар қабылдап, «Жастар арасында бейбітшілік, өзара құрмет және халықтар арасындағы түсіністік мұраттарын насихаттау туралы Декларацияны» мақұлдады.
Бұл – жастар алдында тұрған жаһандық сын-қатерлерге бағытталған бірқатар шешімдерден кейін қабылданған, Халықаралық Жастар күнін құруға әкелген қарарлардың алғашқысы болды.
1979 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 34/151 қарарымен 1985 жылды Халықаралық Жастар жылы деп жариялады. Бұл қарар – жастардың қоғамдағы үлесіне, оларды дамытуға және өзара бейбітшілікке бағытталды. Содан кейін 1985 жылы Ассамблея жастардың кіші топтарына арналған нұсқаулықтарды қосатын тағы бір қаулы қабылдады. Олардың арасына ауыл және қала жастары, сондай-ақ жас әйелдер мен мүмкіндігі шектеулі жас азаматтар кірді.
Он жыл өткен соң, 1995 жылы дүние жүзіндегі адамдарға жастардың өмірін жақсарту үшін бірлесіп жұмыс істеуге көмектесетін кейбір нұсқаулар мен ережелер жасалды. Білім беру, жұмыспен қамту, кедейлік, денсаулық сақтау, қоршаған орта, қылмыс, нашақорлық, АҚТҚ және ЖИТС, қыздар мен жас әйелдер, жаһандану, ұрпақтар арасындағы қарым-қатынас, жастар қақтығыстары, коммуникациялық технологиялар және бос уақыт сияқты кейбір салалар жастар үшін басымдықтар ретінде анықталды.
12 тамызды Халықаралық жастар күні деп жариялау туралы 54/120 қарар 1998 жылы Жастар істеріне жауапты министрлердің дүниежүзілік конференциясының бірінші отырысында қабылданды. Мұны Біріккен Ұлттар Ұйымы Португалия Үкіметімен ынтымақтаса ұйымдастырды (Лиссабон, 1998 ж. 8-12 тамыз).
2009 жылы желтоқсанда Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 2010 жылғы 12 тамызды Халықаралық жастар жылы деп жариялау туралы 64/134 қарарын қабылдады. Осы оқиғаны атап өту үшін бұл күн бүкіл әлемдегі үкіметтерді, азаматтық қоғамды, жеке тұлғаларды және қауымдастықтарды жергілікті және халықаралық деңгейдегі іс-шараларды қолдауға шақырады.
Қауіпсіздік Кеңесінің жастарға, бейбітшілік пен қауіпсіздікке қатысты 2250 (2015 жылғы 9 желтоқсан) қарары бейбітшілікті ілгерілетуге және экстремизмге қарсы тұруға жас бітімгершілік күштерді тартудың шұғыл қажеттілігін бұрын-соңды болмаған мойындауды білдірді, сондай-ақ жастарды жаһандық күш-жігердің маңызды серіктестері ретінде айқындады.
Міне, сол уақыттан бері Халықаралық Жастар күні жыл сайын 12 тамызда атап өтіліп келеді. Жыл сайын бұл күннің тақырыбы мен ұраны жастар алдында тұрған көптеген мәселелердің аспектілерін қамту үшін айқындалып, өзгеріп отырады.
Сонымен, әр жылдардағы жастар күнінің тақырыптарын еске түсірсек: 2023 – Жасыл дағдылар: Тұрақты бейбітшілік жолында; 2022 – Ұрпақтар сабақтастығы: Барлық адамдар үшін әлемді жақсарту; 2021 – Азық-түлік жүйелерін өзгерту: адам мен планетаның денсаулығына арналған Жастар инновациясы; 2020 – Жастарды жаһандық іс-әрекетке ынталандыру; 2019 – Білім беруді өзгерту; 2018 – Жастар үшін қауіпсіз кеңістік; 2017 – Жастар әлемді құрайды; 2016 – 2030 жылға дейінгі жол: кедейлікті жою және тұрақты дамуға қол жеткізу; 2015 – Жастардың азаматтық белсенділігі; 2014 – Психикалық денсаулық мәселелері; 2013 – Жастардың көші-қоны: Дамуды қолға алу; 2012 – Жақсы әлем құру: Жастармен серіктестік; 2011 – Әлемді өзгерту; 2010 – Диалог және өзара түсіністік; 2009 – Тұрақты даму: Біздің міндетіміз. Біздің болашағымыз; 2008 – Жастар және климаттың өзгеруі: Әрекет ету уақыты; 2007 – Үні ескерілетін, қоғамда алдыңғы көште жүретін жастар; 2006 – Кедейшілікпен бірлесіп күресу; 2005 – WPAY+10: Міндеттемелерді қабылдау маңызды; 2004 – Ұрпақты біріктіретін қоғамдағы жастар; 2003 – Бүкіл әлемдегі жастар үшін лайықты және өнімді жұмыс табу; 2002 – Қазір және болашақ үшін: Тұрақты даму үшін жастардың іс-әрекеті; 2001 – Денсаулық сақтау және жұмыссыздық мәселелерін шешу; 2000 – жылы Халықаралық Жастар күнінің алғашқы мерекесі.
Халықаралық жастар күні қалай тойланады?
Жоғарыда атап өткендей Біріккен Ұлттар Ұйымы жыл сайын Халықаралық Жастар күніне арналған тақырыптарды жариялайды, осылайша қатысушылар өзекті тақырыптарға назар аударып, жастар күнін тойлауға өз үлестерін қосады. Бұл күні барлық мемлекеттер көптеген іс-шаралар ұйымдастырылады. Әдетте мұндай іс-шаралар шерулер, концерттер, жәрмеңкелер, фестивальдар, көрмелер, спорттық жарыстар және т.б.
Бұл мерекені насихаттау үшін БҰҰ негіздік көзқарасты дайындап, үш тәсілді анықтады: жастарды белсенді тарту және инвестициялау, жастардың белсенді қатысуы мен серіктестігі, сондай-ақ жастар арасындағы терең мәдениетаралық түсіністік.
Бұл күні бірнеше танымдық радиобағдарламалар, қоғамдық кездесулер мен пікірталастар ұйымдастырылады. Ұрпақтар арасындағы түсіністікке ықпал ету үшін ересектер мен жастар арасында дөңгелек үстел өткізіледі, пікір алмасу мақсатында форумдар ұйымдастырылады, сонымен қатар концерт, көрме және т.б.
Брендтер Халықаралық Жастар күнін қалай атап өтеді?
Әлеуметтік медиада осы Жастар күні мен Біріккен Ұлттар Ұйымының оған қосқан үлесі туралы хабардарлықты арттыру үшін YouthDay хэштегі қолданылады.
Жеке тұлғалар да, компаниялар да осы акцияға қатысу үшін әртүрлі тактиканы қолданды:
- Американың аштық, семіздік және кедейлік мәселелерін шешуге бағытталған «Foodtank» ҮЕҰ әлеуметтік желілерде және блогтарда хэштегті пайдалану арқылы жастармен жұмыс істейтін және тұрақты тамақтануды қамтамасыз ететін әлемдегі көптеген азық-түлік ұйымдарының назарын аударды.
- «Nestle» компаниясы Таяу Шығыстағы филиалдарына жастарды жұмысқа тарту сияқты бағдарламаларды қамту үшін «Nestle жастарға мұқтаж» науқанын пайдаланады. Бұл бағдарлама осы саладағы жастардың жұмысқа орналасу мүмкіндіктерін кеңейтті.
- ЮНИСЕФ АҚШ-та әлемнің түкпір-түкпіріндегі жастарды шабыттандыратын оқиғаларды насихаттау арқылы халықаралық жастар күнін атап өтті.
- Американың «Greyhound» автобустық компаниясы Халықаралық Жастар күнін мерекелеу аясында әлеуметтік желілерде жастарға арналған байқау өткізді. Байқауда «екі жаққа екі билет» ұранымен жүлде ойнатылды.
- «Paper Trail» әдеби журналы жас жазушыларды шабыттандыру үшін #Youthday күшін пайдаланып, «Қазіргі әлемде жас болу деген нені білдіреді» деген тақырыпта өздерінің көркем туындыларын жіберуді ұсынды.
