Табиғи-ландшафттық нысан Алакөл көлі – Өскеменнен 650 км жерде, Тарбағатай мен Жоңғар Алатауының арасында орналасқан.
Алакөл көлі Балқаш-Алакөл тектоникалық ойпатының шығыс бөлігінде, Жоңғар Алатауы мен Тарбағатай тауларының аралығында орналасқан. Көл бітеу, Үржар, Емел, Катынсу, Ырғайты ішкі ағыс өзендерімен қоректенеді.
Көлдің пайда болуы шамамен 30 миллион жыл бұрын жер қыртысында болған геологиялық процестермен байланысты. Көлдің тұзды суларында басқа су бассейндерінен ұзақ уақыт оқшаулау нәтижесінде ұсақ жануарлардың ерекше фаунасы пайда болған. Көл алакөлдік маринкасы, балқаш алабұғасы, шабақтары мен минностары балықтарымен ерекшеленеді. Қазіргі кезеңде көлде қарасұран, алабұғы, сазан балықтарының көптеген түрлері бейімделген.
Көлдің акваториясынан бірнеше аралдар көтеріледі: Тасты, Орта және т.б. Аралдарда реликті шағала колониялары – Халықаралық Қызыл кітаптың тізіміне енген құстардың сирек кездесетін түрлері бар. Көлдің едәуір бөлігі қамыс қопаларымен, ал оған құятын өзендердің сағалары жабайы қабандар, еліктер мен қырғауылдар мекендеген жағалаулық ормандармен жабылған. Бұрын мұнда Тұран жолбарысы да өмір сүрген.
Алакөл көлі мен Жоңғар қақпасы аймағында атмосфералық қысымның айырмашылығына байланысты Орта Азия мен Орталық Қазақстан аумағында мезгіл-мезгіл күшті желдер пайда болады, олар бағытына байланысты Ибе, Сайкан, Юйбе тәрізді әр түрлі аттармен аталады. Аңыз бойынша, биік жартасты Тасты аралында осы жел соғатын үлкен үңгір бар. 19 ғасырдың әйгілі саяхатшысы Г. Карелин 1841 жылы Семейден арнайы шағын қайық әкеліп, аралға барған.
Алакөл көлінің жанынан Жоңғар Алатауының арасында орналасқан Жоңғар қақпасы арқылы Шыңғысханның әскерлері өтіп, кейіннен Орта Азияны жаулап алған.
Алакөл көлінің бальнеологиялық және рекреациялық маңызы өте зор. Көлдің тұзды суы адам ағзасына жақсы әсер етеді. Ұзақ шомылу маусымы бар шөлді аймақтың ыстық жазы көптеген демалушыларды қызықтырады. Сондықтан көл жағалауының маңызды бөлігінде туристік орталықтар құрылған.
