Z ұрпағы. Миллениалдардың артынан 2000 жылдан кейін туғандар (бірақ көп зерттеуші 1995 жылдан кейін туғандарды да қосады) ұрпағы саналады.
82 миллиондық Z ұрпағы балалар мен жасөспірімдердің маңызды нарығын құрайды. Олар өз қаражатынан жыл сайын шамамен 44 млрд $ жұмсайды және отбасы шығынының 600 млрд долларына дейін әсер етеді.15 Бұл жас тұтынушылар да ертеңгі нарықтарға сипат береді, қазір де олар бренд қарым-қатынасын қалыптастырады, бұл олардың болашақтағы тиімді сатып алуына әсер етеді.
Миллениалдарға қарағанда Z ұрпағы цифрлық технологиялармен ерте танысып, солармен өзін жайлы сезінеді. Z ұрпағы смартфондар, планшеттер, интернетке қосылған ойын консолі, сымсыз интернет және цифрлық және әлеуметтік медианы қолданады: осы ұрпақтың өкілдеріне бұл құрылғылар әрдайым қолжетімді болды. Бұл топ өте мобильді, бір-бірімен тығыз байланысқан және әлеуметтік жағынан жақсы дамыған. Орташа алғанда, коммуникация жасайтын Z ұрпағы өкілі айына үш мыңнан астам электрондық хат алады. «Олар ұйықтап жатпаса, онда онлайнда», – дейді бір зерттеуші. «Олардың ДНҚ-сында цифрлық технология бар», – дейді тағы біреуі.
Z ұрпағы өкілі онлайн және офлайндағы әлемдерін араластырып, шоппинг жасайды және әлеуметтік қарым-қатынас орнатқан. Соңғы зерттеуге сәйкес, жасына қарамастан, Z ұрпағы жасөспірімдерінің жартысынан көбі өнім сатып алғанға дейін немесе ата-анасы олар үшін зат сатып алардан бұрын өнімдерді зерттейді. Онлайн сатып алатындардың жартысынан көбі электроникадан, кітаптардан, музыкадан, спорт жабдықтарынан және сұлулыққа арналған өнімдерден бастап киім, аяқкиім және сәнді аксессуарларға дейін интернет-дүкендерден сатып алуды қалайды.
Өндірістің барлық салаларындағы компаниялар Z ұрпағына арналған нарық өнімдері мен қызметтерін енгізуде. Мысалы, көптеген бөлшек сауда компаниясы Z ұрпағының сатып алушылары және олардың ата-анасы үшін арнайы тауарлар шығарады, тіпті дүкендер ашады, мысалға, Abercrombie Kids, Gap Kids, Old Navy Kids және Pottery Barn Kids. Justice тізбегі тек қыздарға және олардың таңдауына арналған киіммен және аксессуарлармен ерекшеленеді. «10-12 жасар қыздар анасы сияқты көрінгісі келеді», – дейді Justice компаниясының бас директоры. Justice дүкендерінің, веб-сайтының және әлеуметтік медиа беттерінің келбеті жасөспірімдердің ойлауына сай жасалған. Бас директордың айтуынша: «Сіз олардың сезіміне жүгінуіңіз керек. Олар эмоциялық контентті – жарқын түстерді, музыкалық видео, барлығын сезініп, әсерге бөленуді жақсы көреді».
Z ұрпағына және олардың ата-анасына бағытталған маркетингтік жоспар жасау ерекше қиындықтар тудырады. Дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдары бұл топ үшін әлі де маңызды. J-14 және Twist сияқты журналдар Z ұрпағының кейбір өкілдері арасында танымал. Тағы бір мысал – Nickelodeon және Disney Channel сияқты телеарналар. Бірақ маркетологтар Z ұрпағының өз компанияларымен қай жерде танысатынын біледі, себебі олар онлайн әлемге өте көп уақыт жұмсайтыны белгілі. 13 жасқа толмаған балалардың Perisco, Snapchat және Instagram сынды әлеуметтік желілерді қолдануына ресми тыйым салынғанымен, әлеуметтік медиа балалар мен жасөспірімдер үшін маңызды маркетингтік рөл атқарады.
Бүгінгі балалар тұрақсыз және олардың қызығушылығын анықтау қиын. Сондықтан жас тұтынушыларға өз бренд тәжірибесін анықтауға мүмкіндік беріп, тарту маңызды. Мысалы, жас тұтынушыларды жақсырақ тарту үшін The North Face оларды тіпті сырткиім мен дүкен дизайнын жасауға шақырады.
Z ұрпағы нарығының маңызды мәселесі балалардың жеке өмірінің құпиялығы мен маркетинг тәсілдеріндегі осалдығын қамтиды. Маркетинг әрекеттерін осы топқа бағыттайтын компаниялар жауапкершілік пен тәуекелді сезінуі керек, әйтпесе ата-аналар мен мемлекет саясаткерлерінің ашуына ұшырауы мүмкін.
Котлер Филип, Армстронг Гари
«Маркетинг негіздері»,
«Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы аясында аударылған кітап
