«Ұлыстың ұлы күні» – бұл көктем мерекесі, басқа атауы – Наурыз мейрамы, көне заманнан бері Түркі және Иран халықтары арасында кеңінен аталып өтетін, жаңа жылдың басталуын белгілейтін дәстүрлі мереке. Бұл мейрам жаңару мен жаңғыру, бірлік пен келісімнің символы ретінде қабылданады. Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Түркіменстан, Азербайжан және басқа да көптеген елдерде ұлықталатын Наурыз әр халықтың мәдени ерекшеліктерін көрсете отырып, көптеген ортақ құндылықтарын айқындайды.
Наурыз мейрамы көктемнің басталуын және жаңа жылдың келуін атап өту үшін Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстан елдерінде кеңінен тойланады. Бұл мереке кезінде көптеген дәстүрлі рәсімдер орындалады, адамдар бір-бірімен кездесіп, жаңа жылдың басталуын бірге қарсы алады. Бұл халықтың Наурызды тойлауы көктемнің келуін, жаңаруды және жаңа жылды атап өту арқылы бірлік пен ынтымақтастықты нығайтуды көздейді.
Әр халықтың мерекені атап өту тәсілінде өзіне тән ерекшеліктер болса да, қазақтар, өзбектер және қырғыздар арасында Наурызды тойлау дәстүрлері өте ұқсас. Осы тұста мақалада Наурызды тойлау дәстүрлерінде көптеген ұқсастықтары бар қазақтар мен қырғыздар мысалын қарастырайық.
Бұл екі туыс халық Орталық Азияның кең далаларында ғасырлар бойы қатар өмір сүріп, ұқсас мәдени, тілдік және тарихи даму жолдарын бастан өткерген. Екі халық арасындағы тоғысқан жолдар – олардың бір-бірімен және өзге де көршілес халықтармен қалыптасқан күрделі мәдени алмасудың куәсі.
Қазақтар мен қырғыздар – мәдени және тарихи байланыстарымен танымал, көршілес, Орталық Азия халықтары. Олардың мәдени мұраларында ортақ элементтер көп.
Қазақтар үшін Наурыз – бұл көктемнің келуін, жаңа өмірдің басталуын және табиғаттың жаңғыруын атап өтетін мейрам. Наурыз кезінде дастарханға әртүрлі тағамдар қойылады, оның ішінде Наурыз көже – мейрамның негізгі тағамы. Адамдар ауыл-аймақта жаңа киімдерін киіп, көршілерімен, достарымен тойлатып, бір-бірін құттықтайды.
Қырғыздар үшін Наурыз – бұл отбасылық бірлікті нығайту және жаңа бастамалар үшін тамаша уақыт. Бұл күні адамдар киіз үйлерді безендіріп, ұлттық киімдерін киеді. Мейрамда балуандар күресі сияқты ұлттық спорт ойындары өткізіледі.
Наурыз мейрамының негізгі атрибуты – Наурыз көже. Екеуі де бұл көжені жеті құрамдас бөліктен дайындайды, олардың әрқайсысы жаңа жылдағы жеті қасиетті нығметті білдіреді. Бұл тағам бірлік пен ынтымақтың символы ретінде қабылданады, сондай-ақ достықтың және молшылықтың нышаны. Наурыз көже дайындау және одан дәм тату – бұл екі халық үшін де маңызды Наурыз дәстүрі.
Көктемгі тазалық. Наурызға қарсаңында қазақтар мен қырғыздар үйлерін тазалап, жаңа киімдерін киеді. Бұл тазарту рәсімі жаңа жылдың басталуына дайындықты және жамандықтан арылуды білдіреді.
Қайырымдылық және қонақжайлық. Наурыз кезінде қазақтар мен қырғыздар қайырымдылық жасап, көмекке мұқтаж адамдарға қолдау көрсетеді, қонақтарды құрметпен қабылдайды. Бұл кезде қонақжайлық пен мейірімділік ерекше маңызға ие және басты құндылықтардың бірі. Адамдар бір-бірінің үйлеріне барып, Наурызды бірге тойлайды.
Дәстүрлі ойындар және концерттер. Қазақтар мен қырғыздарда Наурыз мейрамы ұлттық ойындарсыз өтпейді. Мысалы, «Қыз қуу», «Көкпар», «Жамбы ату», «Аударыспақ», «Арқан тартыс», «Теңге ілу», «Асық ату» сынды түрлі ойын ойнап, «Алтыбақан» тебілген.
Сонымен қатар бүкіл қоғамды біріктіріп, мерекелік көңіл-күй сыйлау мақсатында әртүрлі концерттер, мәдени шаралар және фольклорлық би ұйымдастырылады.
Наурыз – бұл тек күнтізбелік оқиға емес, сонымен қатар адамдарды біріктіретін және жаңаруды, үміт пен оптимизмді насихаттайтын мәдени феномен. Әр халық бұл мейрамды өзіндік дәстүрлермен атап өткенімен, Наурыздың маңызы – бұл барлық адамзаттың ортақ мұрасындағы бірлік пен жаңғырудың символы.
