Марал қандай жануар?
1. Марал – ұялшақ, бірақ өте сақ жануар;
2. Бұғылар жойылып кету қаупінде тұрғандықтан «Қызыл Кітапқа» енгізілген;
3. Маралдың салмағы 300-400 келіге дейін жетеді;
4. Бұғының басты қазынасы, қаруы – мүйіздері. Оның салмағы 14 кг жетіп, ұзындығы 108 см дейін өседі;
5. Еті жұмсақ. Құрамы В1, В2, РР дәрумендері мен фосфор, калий, кальций секілді бірнеше элеметтермен байытылған;
6. Маралдың еті диеталық болып табылады. Құрамында май жоқ. Энергетикалық құндылығы – 155 ккал/100 г;
7. Емдік қасиеті бар. Медицинада мүйіздері мен қанынынан дәрі-дәрмек жасалады. Ежелде, ғасырлар бойы сол дәрілермен хәл үстінде жатқан науқастарды емдеген. Біле жүріңіз: маралдың еркегі ғана емдік мақсатта қолданылады;
8. Маралдың қаны жастықты сақтауға жәрдемдеседі;
9. Адамдар оның мүйізін кескен мезетте қанын ішеді;
10. Марал еті (үнемі тұтынса) қатерлі ісік ауруын тежейді;
11. Мүйізімен барлық жыртқыш атаулысына, тіпті қасқыр мен аюдың өзіне, қарсы тұра алады. Негізгі жауы – адамдар. Адамның ізін байқап, дыбысын естіп, иісін сезе салысымен баласын да тастап қашуға дайын;
12. Ерекше ақпар: Маралдың көп түрі вегетариандық диетаны ұстанады. Қыста құрғақ сабақтарды, тау күлін, ағаш қабығын, инелерді, ырғай мен жабайы раушанды, таңқурайды жейді. Көктемгі азығын жаңа жасыл шөптерге алмастырады. Сәуір айының бастапқы кезеңінде қабық пен талдың бұтақтарын, тау күлін және т.б. бұталарды қорек етсе, соңында шөптер мен еріген шүберекті жейді. Жаз мезгілінде шырынды талдарды, жусанды, шөгінді, раушан жамбасын, қымыздық пен қарақатты, алманы азық етеді.
13. Бұғының еті темекі мен алкогольді сусындардың ағзаға әкелетін зиянды әсерін төмендетеді;
14. АҚШ, Қытай және Жаңа Зеландия мемлекеттерінде миллиондаған марал өсірілген. Десе де тек жас бұғының, оның ішінде Алтай маралы мүйіздерінің ғана шипалық қасиеті бар;
15. Ұрғашы бұғылар ұйығарын өзі таңдап, мүйізі ірі, ең үлкенімен қалады;
16. Ұрғашы маралдар жиі дау-дамайға ұшырасады. Соңында жарақат алып, тынады. Жеңімпаздар 3-5 ұрғашы маралдан тұрады;
17. Алтай маралының мүйіздерінен түрлі зергерлік және қолөнер бұйымдары, сувенирлер жасалады;
18. Ерте заманда бір жылда екіден артық бұғыны өлтірген адамға жаман болады деген наным-сенім қалыптасқан;
19. Мүйізінің бағасы оның қайнатылуына байланысты. Ұзақ қайнаған сайын жоғарылана түспек. 1 кг мүйіз, орташа есеппен, 3 мың АҚШ долларын құрайды;
20. Бұғылар хайуанаттар бағында 25-30 жыл, еркіндікте 12-15 жыл тіршілік етеді.
